Herbestemmen

Ik ben opzoek naar mogelijkheden om tussen partijen afspraken te maken over behouden/ herbestemmen van gebouwen zonder daar direct een monumentenstatus aan te verbinden. Heeft iemand hier mooie voorbeelden van?

Als industrieel erfgoedliefhebber ben ik altijd nieuwsgierig naar mooie herbestemmingsprojecten en de processen die daar bij horen. Vandaar dat ik deze groep interessant vind.

Net als jij houd ik van monumenten. En van compacte, veelzeggende uitspraken. Er is één quote die ik erg kan waarderen.

En die zin is:

'We shape our buildings and afterwards our buildings shape us.'

En alhoewel deze gevleugelde uitspraak, deze prachtige bespiegeling van Sir Winston Churchill geen nieuws voor je is, is het wel heel belangrijk. Want, luister:

Het is waar. Heel veel gebouwen bepalen ons gedrag en onze manier van denken.

Huh?

Oké, voorbeeldje.

Kijk maar naar hoe we ons kunnen voelen als we een kerk binnenlopen. Veel mensen gaan er onbewust op de toppen van onze tenen lopen (ook al weet niemand hoe dat nou precies komt).

En wat dacht je van ons denken... het ingetogen stilstaan bij onderwerpen waar we anders aan voorbij razen?

Die sfeer.

Mijn 'bestemming' of insteek of vertrekpunt zou je -in lijn met Churchill's gedachtengang- 'merkdenken' kunnen noemen. En waarom? Het draait allemaal om de identiteit van een gebouw. En dát als basis gebruiken voor een unieke invulling.

Als je dáár begint, worden de positieve effecten vanzelf merkbaar in de rest van een exploitatie.

Puur vanwege een andere manier van denken. Als je begrijpt wat ik bedoel.

Maar ondertussen moet ik eerlijk zijn: onder veel gerealiseerde transformaties van cultureel erfgoed, is er opvallend veel leegstand, helaas. Ondanks een nieuwe, opwindende draai.

Zonde.

Of, zoals vaak met ongekend veel liefde en ambacht gerestaureerde (monumentale) gebouwen, na een tijdje heel veel eenmalige bezoeken kampen met ENORM tegenvallende inkomsten. Ondanks al die (gesubsidieerde) haalbaarheidsonderzoeken vol onwrikbare logica en voorgekauwde oplossingen en toekomstverwachtingen die -op het eerste gezicht- plausibel en hoopvol klinken. Toen.

Zonde, zonde, zonde.

Inmiddels kan ik je prima uitleggen hoe dat komt.

Want: veel vormen van het (herbestemmings)proces zich richten op de lineaire uitdagingen, de stenen, de (waarde van) vierkante meters en de vorm, zoals de dingen die we toevoegen of laten, het verleden en de geschiedenis, maar niet of minder op waar het allemaal uiteindelijk om gaat: waar vinden we de mensen die in de markt zijn voor de herbestemming, en hoe zorgen we ervoor dat we ze bereiken en enthousiast maken. En tegelijkertijd: enthousiast blijven.

Nu.

Én straks.

Vaak is het een sluitpost (of een luxe als je dat liever hebt) waar ook eventjes wat mee gedaan moet worden. Een zielloze benadering die ik niet vind kloppen. Dat mag je best weten.

Volgens mij zit succesvol herbestemmen 'm niet alleen in het beheersen en begrijpen van de -nieuwste- bouw- en restauratietechnieken (om maar wat belangrijks te noemen), maar ook (of misschien wel juist) in een manier van (merk)denken, en dán pas al je (bouwtechnische) kennis inzetten om het vorm te geven.

Dat idee van bouwen van een positief consistent (merk)verhaal is essentieel. Daar geloof ik bijna obsessief in.

Het delen van de ziel van je gebouw. Iets onderscheidends, vooral. Zinvol, met oog en respect voor de ontvanger.

Een écht rond verhaal.

Dat mensen verbaasd en verrast. Dat mensen begrijpen, onthouden, dat niet verveelt, niet irriteert, en dat ze boeiend of leuk of interessant of spannend (blijven!) vinden.

Maar dat ze bovenal raakt.

In hoofd en hart.

En weet je wat: daar gaat het dus om.

Nu.

Én straks.

Als je het voor mekaar weet te krijgen dat je (herbestemming) gezien wordt als geloofwaardig kandidaat voor een plekje in het leven van mensen, kun je dingen bereiken. Zeker weten.

Dat weet ik inmiddels uit ervaring : )

---

(Misschien lukt het je niet om in de huid van je monument te kruipen. Misschien heb je voor je gevoel alles geprobeerd, of is er nog net die ene vraag 'Voor wie ben ik er?' 'Waar wil ik naartoe?' 'Hoe ga ik dat doen?' of 'Wat ga ik vertellen?'. Of kun je de weg naar Veerkracht, Vitaliteit of Verwondering niet vinden? Het zou zomaar kunnen dat ik je kan helpen een heel stuk verder te komen, zodat je weer verder kan met je (herbestemmings)droom en/of exploitatie. Behoefte om te mailen? Doen! Je vindt me hier: https://community.monumenten.nl/user/1011/stream

Ter inspiratie:
De voormalige gasfabriek op het NRE-terrein in Eindhoven is herbestemd naar een exclusieve Jazzclub Fifth.
Wat kunnen wij leren van de ervaringen van initiatiefnemer Hein van Stiphout?

- Ruimte te veel: Toen de projectontwikkelaar de plannen maakte voor de voormalige fabriek kwam hij erachter dat het gebouw te groot was. Hij heeft event organisatoren gevraagd om mee te denken over de invulling van het gebouw.
- Aanpassingen: Om van een gasfabriek een comfortabele uitgaansgelegenheid te maken, waren er flink wat aanpassingen nodig. Boven zijn de vloeren bijvoorbeeld verlaagd omdat gasten anders hun hoofd konden stoten aan de trekstangen die de monumentale kapconstructie overeind houden. De bierleidingen lopen van de tanks op de entresol naar de verschillende bars in het gebouw, onzichtbaar voor de gasten.
- Gebiedsontwikkeling: Dankzij de herbestemming van de gasfabriek is het NRE-terrein nu een trekpleister. Andere initiatieven hebben lange tijd gewacht of Fifth er ook daadwerkelijk zou komen. Fifth was bepalend voor wat er volgde op het terrein.

Lees het hele verhaal over de herbestemming van Fifth op Herbestemming.nu:
https://www.herbestemming.nu/projecten/fifth-eindhoven